Het Rad van het leven

Waar waren we ook alweer gebleven? Na een barre tocht aanbeland in Leh. Hoofdstad van Ladakh. Ook wel little Tibet genoemd. Een gebied waarvan de gemiddelde hoogte 5300 meter is. Met een bevolking van ruim 100.000 inwoners. Ladakhi genaamd en bovenal Tibetaanse vluchtelingen. Gevlucht na de annexatie door China in de jaren vijftig. Ladakh behoorde ooit tot het Tibetaanse rijk. Werd autonoom vanwege de geïsoleerde ligging ten opzichte van Lahsa. De hoofdstad van Tibet. Zocht steun bij het Mogolrijk. Als prijs moest het een islamitische gemeenschap en moskee dulden. De erflaters zijn nog steeds aanwezig. Zo werden wij op de eerste ochtend in Leh wakker van de minaret. Oproepend voor gebed. Dwingend en eisend. Toch een vreemde gewaarwording zo midden in een  Boeddhistisch gebied. Maar ja, alla dus. Het zij zo. We moeten het er maar mee doen. In het begin moesten we wennen aan de hoogte van 3600 meter. Rustig aan gedaan en al snel geacclimatiseerd. Leh een kekke stad. Spannende straatjes, vriendelijke mensen en zeer gastvrij. Julley is het toverwoord in Ladakh. Het betekent zowel goedendag, tot ziens en dankjewel. Kortom vriendelijkheid alom. Deed ons aan Nepal denken. Net zoals in Manali komen wij nagenoeg geen Nederlanders tegen. Vreemd, want juist voor jonge mensen zijn dit kekke plaatsen. Onbekend maakt mogelijk onbemind. Wie er wel zijn, zijn Israëli's. In het drukke en stoffige straatje vanaf ons hotel naar de oude stad stikte het ervan. Gekscherend noemde Bea en ik dit al gauw de Gazastrook. Het zijn vooral ex-militairen met een sabbatical die neerstrijken in India. In de zomer in het Noorden. In de winter richting Goa, in het zuiden. De Gazastrook is tevens de uitvalsbasis van motoren. Schitterende Royal Enfields, waarmee jonge  mannen een trip over de passen ondernemen. Ben geen jongeman meer, te oud voor een midlife crises, maar kan me voorstellen dat zo'n motor in deze omgeving wat met je doet. Born to be wild! Wij doen het rustiger aan en leggen ons toe op de Boeddhistische kloosters. In de wijk Sankar vinden we na enig zoeken een pareltje. Ingetogen en intiem. Tegen zonsondergang vindt een ritueel gebed plaats. Zo ook nu. De zonnestralen en de schaduwen decoreren de witte muur van het klooster. Binnen in de Dukhang zegt een monnik mantra's op. Bedient een trommel, bel, slaat bladzijden om, legt voedsel en drinken in een zelfde beweging offerklaar. Als dit geen multitasken is. Mijn bewondering neemt toe als onze monnik een kriebel aan zijn neus al biddend en krabbelend weet te pareren. De volgende dag gaan we naar kloosters in Thiske en Shey. Een halfuurtje rijden buiten Leh. Klooster zijn in Ladakh strategisch gelegen. Hoog boven op een bergtop. Liefst aan de monding van een rivier die op de centrale rivier de Indus uitkomt. Het is vroeg in de ochtend. Het klooster in Thiske is een baken van rust en stilte. We doen onze slippers uit. Lopen het heiligdom door, met de klok mee. Elke beweging rechtsaf wordt door de aanwezige monniken snel in de kiem gesmoord. Een monnik legt ons uit, aan de hand van een muurschildering, wat het Rad van het Leven betekent. Hierin zit elk mens gevangen. De Boeddha's zijn de enige die daaruit weten te ontsnappen. In het midden van de cirkel zijn de drie belangrijkste gebreken van de mensheid verbeeld: onwetendheid, haat en verlangen. In elk volgend klooster treffen wij zo' n Rad van het Leven aan. Buiten gekomen klinkt beneden uit het dal gezang van jonge monniken. In de verte meanderd de Indus door het dal. In het scherpe licht steekt het klooster met al haar kleuren schitterend af tegen de heldere hemel. En verder rust en stilte. Rust en stilte. Lucky us!
De volgende dag vervolgen wij onze kloostertrip naar de Lamayuro vallei. We hebben een auto met chauffeur geregeld. Brengt en stopt waar wij maar willen. Ultiem gevoel van vrijheid. In Likir bezoeken wij een school waar jonge monniken worden opgeleid. De school wordt gerund door de broer van de Daila Lama. Kenmerkend voor het Laimistische Boeddhisme is de rol van de Lama. Hetgeen wijsheid betekent. Het Laimistische Boeddhisme telt vele Lama's. Met aan het hoofd de Daila. Hetgeen oceaan betekent. Oceaan van wijsheid dus. Daarmee is deze tak van het Boeddhisme veel meer een verticale geloofsbeleving dan bijvoorbeeld het Hindoeïsme. In Lamayuro treffen we een processie met een Lama op weg naar de inwijding van een nieuw klooster. Muziek, zang, gebeden murmelend trekt de lange stoet de bergen in. We vinden ze uiteindelijk terug aan de rand van de rivier. Druk in de weer met hun rituelen. Vergezeld van vrouwen en mannen in Ladhaki kledendracht. Schitterende beelden en portretten. En vriendelijkheid alom. Ze gaan graag voor ons op de foto als wij dit vragen.
De laatste nacht brengen we door in Timonsgan. Een klein plaatsje in de bergen. Wij vinden er een fantastische homestay. Een huis in traditionele Ladhaki stijl gebouwd. Steen, veel houtsnijwerk en een plat dak waarop grond ligt en stro om te drogen. Onze slaapkamer is geheel uit hout opgetrokken. Het bed is naadloos, kwa kleur en stijl, verwerkt met de wand daarachter. Blijkbaar had de timmerman wat hout over. Het matras voelt aan als een keiharde plank. Met wat dekens en dekbedden maken wij het wat comfortabeler. We maken er een schitterende wandeling omhoog naar het klooster. Dwalen door smalle straatjes en vinden al snel de weg naar boven. We bezoeken een nonnenklooster. Ze maken voor ons een zitje in de binnentuin. We krijgen milktea en koekjes. De nonnen spreken geen woord Engels. Met jullay, jullay komen we een heel eind. We slapen die nacht redelijk. Krijgen de volgende ochtend ontbijt in de woonkeuken. Zittend op de grond. De dochter van de eigenaresse heeft een verzoek. Of iemand uit het klooster met ons mee kan rijden naar Leh. Wij vinden het prima. Als beloning rommelt de non uit haar tas een zakje chips te voorschijn. Op de vroege ochtend knabbelen we het op, zittend op de achterbank. Ervaringen en belevingen rijker bewegen wij ons door een betoverend maanlandschap, terug naar Leh. Het Rad van het leven is mooi concluderen wij.